Prikkelbare darm syndroom (PDS)
Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is een chronische darmaandoening. Vroeger werd PDS ook wel spastisch colon of IBS (irritable bowel syndrome) genoemd. Buikpijn, diarree en/of obstipatie zijn veel voorkomende klachten. Ook komen voor: een opgeblazen gevoel of opgezette buik, winderigheid, valse aandrang, slijm bij de ontlasting en/of misselijkheid. Bovendien kunnen vermoeidheid en/of hoofdpijn de kop op steken. Stress en emoties hebben invloed op de klachten.
PDS kan van de ene op de andere dag ontstaan. Vaak is de aanleiding een bepaalde stressvolle gebeurtenis. Dit kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn. Van een operatie, doorgemaakte ziekte tot relationele spanningen, werkloosheid of seksueel misbruik. Het klachtenpatroon kan sterk wisselen waardoor PDS niet eenvoudig is aan te tonen via medisch onderzoek. Meestal zal de arts door onderzoek eerst andere ziekten uitsluiten. Anders gezegd: als er geen lichamelijke oorzaak wordt gevonden terwijl er wel duidelijke klachten zijn, kan men de diagnose ‘prikkelbare darm’ stellen.
De patiënt krijgt vaak te horen dat je hiermee moet leren leven. Dat is meestal moeilijk ‘te verteren’ en terecht. Er zijn verschillende vormen van PDS en er is beslist iets aan te doen, bijvoorbeeld door het aanpassen van je voeding en leefstijl. Op de website van de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging (PDSB) vind je goede tips en achtergrondinformatie over PDS.
Babbelende darmen
Over de oorzaken van PDS is steeds meer bekend. Met nadruk geldt: ‘het zit niet tussen je oren’. PDS is géén psychische aandoening. Er zijn langzamerhand talloze aanwijzingen dat het een echte ziekte is met aantoonbare afwijkingen in zowel de darmwand als de hersenen. Onze kennis hierover neemt de laatste tijd snel toe en de achtergrond van het syndroom wordt steeds beter in kaart gebracht. Zo is bekend dat onze darmen en hersenen voortdurend met elkaar communiceren via het zenuwstelsel. Dit gebabbel tussen darm en brein komt van twee kanten: het brein stuurt signalen naar de darm en de darm naar het brein. Bij PDS is er een gestoorde communicatie tussen de hersenen en de darmen. Dit werkt als volgt: de signalen vanuit de hersenen geven een overreactie in het darmstelsel. De overreactie in het darmstelsel geeft weer een overreactie van het zenuwstelsel. Dit leidt tot een vicieuze cirkel.
Drie soorten
Bij PDS zijn verschillende typen te onderscheiden:
1. PDS met overwegend diarree: meer dan 25 procent van het aantal keer is de ontlasting brijig of waterig.
Dit kan uiteenlopen van één tot twee dagen per week diarree tot een week per maand diarree.
2. PDS met overwegend verstopping: meer dan 25 procent van het aantal keren is de ontlasting hard of keutelachtig. Dit kan variëren van één tot twee dagen per week harde ontlasting tot een week per maand harde ontlasting.
3. PDS waarbij periodes van verstopping worden afgewisseld met diarree.
Om de diagnose Prikkelbare darm te stellen zijn er criteria opgesteld. De zogenaamde Rome IV criteria. Deze zijn als volgt:
- De diagnose PDS wordt alleen gesteld als er geen structurele of biochemische verklaring voor de symptomen is te vinden
- En de symptomen moeten in ieder geval al langer dan 6 maanden bestaan
- En de patiënt moet gemiddeld minstens 1 dag per week in de afgelopen 3 maanden buikpijn hebben gehad
- En de patiënt moet tenminste 2 van de volgende 3 symptomen hebben:
- De buikpijn is gerelateerd aan de ontlasting.
- Een verandering van de frequentie van de stoelgang: diarree of obstipatie.
- De vorm van de stoelgang is veranderd: te hard of te waterig.
Symptomen die de diagnose versterken zijn:
- Abnormale ontlasting
- Slijm bij de ontlasting
- Opgeblazen gevoel/opgezette buik
- De symptomen worden erger na de maaltijd
- Brandend maagzuur
- Hoofdpijn
- Fibromyalgie
- Problemen met de blaas
- Pijn bij het vrijen
Deze symptomen op zichzelf zijn echter geen geschikte manier om de diagnose PDS te stellen en zeker niet alle patiënten hebben er last van.