Herstellen doe je zo!

Bij herstel draait het om balans in je zenuwstelsel. Om die balans te vinden, en te begrijpen hoe herstel werkt, is het belangrijk meer kennis en inzicht te hebben in de werking van je zenuwstelsel. Hieronder lees je er meer over en wat je hieraan zelf kunt doen.

Zenuwstelsel

Ons zenuwstelsel staat samen met onze hersenen aan het hoofd van veel belangrijke lichaamsprocessen en stuurt deze aan.  We kunnen daarbij onderscheid maken tussen:

• Processen waar we invloed en controle over hebben. Lopen, kauwen en fietsen zijn voorbeelden van processen die onder regie van onze ‘wil’ staan als alles normaal werkt.
• Processen waar we geen invloed op hebben. Voorbeelden zijn: het kloppen van je hart, het functioneren van de lever, nieren en de spijsvertering. Deze processen worden geregeld via het autonome (of vegetatieve) zenuwstelsel. Het gaat buiten onze wil om.

Het autonome zenuwstelsel

We gaan nu wat dieper in op het autonome zenuwstelsel. Het deel van de hersenen wat dit aanstuurt is feitelijk een stukje ‘oerbrein’.  Het kent maar 2 standen: 

• Aan

of

• Uit 

Zo zijn alle processen in het lijf gericht op het aanmaken van energie als je in de ‘aan’ stand staat. En bij de ‘uit’ stand staat alles in het teken van rust en herstel.

In onderstaand plaatje zie je dat weergegeven met de begrippen sympaticus (‘aan’ stand) en parasympaticus (‘uit’ stand).

Ons brein communiceert met de rest van ons lijf onder andere via boodschapperstofjes: hormonen. In het plaatje kun je zien dat in de actie- of  ‘aan’ stand andere hormonen actief zijn dan  in de ‘uit’ stand.

Het autonome zenuwstelsel en de hormonen kun je zien als een soort orkest. Het autonome zenuwstelsel is de dirigent en de hormonen de muzikanten. In een goed werkend orkest heb je samenwerking van alle muzikanten en de dirigent nodig. Soms speelt de één de boventoon en dan weer de ander. Zo spelen in een stress situatie onder andere de ‘actie’ hormonen adrenaline en cortisol de hoofdrol. Maar het lichaam streeft altijd naar balans en harmonie. Dat betekent dat op andere momenten de hormonen die de ‘rust’ stand ondersteunen op de voorgrond moeten kunnen treden.

Naast hormonen spelen ook andere stoffen zoals vitaminen en mineralen een belangrijke rol. Je kunt ze zien als de instrumenten in het orkest. Als er te weinig violen of drummers zijn, wordt het moeilijker een gebalanceerd muziekstuk neer te zetten. 

In de actiestand hebben vooral mineralen zoals calcium en natrium een belangrijk taak,  terwijl magnesium en kalium juist nodig zijn voor de ruststand. Als stress toeneemt, kan de behoefte aan deze mineralen (en ook aan specifieke vitaminen) toenemen.

Enkele Voorbeelden van stressvolle situaties zijn:

• Specifieke omstandigheden (werk, financiële situatie etc.)
• Specifieke levensgebeurtenissen (verhuizing, verlies van dierbare, scheiding etc.,
  onvolwaardige voeding (onvoldoende vezels, mineralen zoals zink, vitaminen, eiwitten, te veel suiker, slechte vetten, etc.)
• Ziekte en bijwerkingen van medicatie (zoals antibiotica)
• Onregelmatig eet- en leefpatroon
• Niet eten volgens jouw lichaamsbouw
• Omgevingsfactoren zoals straling, uitlaatgassen, harde muziek etc.

Stress/Actie

Stressvolle gebeurtenissen hebben dus veel invloed op ons lijf. Met voeding en leefstijl kunnen we de stress/actie stand ondersteunen. Bijvoorbeeld met cafeïne, zout, scherpe specerijen en intensief sporten stimuleer je de actie stand. Misschien herken je dat je een activiteit met een kopje koffie net wat langer vol houdt… Maar uiteindelijk gaat het om de balans tussen de actie- en de ruststand en hoe goed je kunt schakelen van de ene naar de andere stand. Sta je te veel in de actie stand dan is het soms lastig om tot rust te komen. Het is dan beter om niet te veel zout en andere opwekkende producten te nemen of tot laat in de avond te sporten. Juist de rustgevende voedingsmiddelen en een rustige avond zijn dan extra nodig.

De actiestand ervaren we vaak als prettig. We hebben de beleving van energie en kunnen voor ons gevoel alles aan. De ‘rust’ stand daarentegen voelt niet altijd goed, zeker niet als we te veel gedaan hebben. We krijgen feitelijk de rekening gepresenteerd voor onze acties. Ook is het de kant waar we onze emoties voelen. Als dat fijne emoties zijn is dat geen probleem, maar gevoelens van boosheid, eenzaamheid of verdriet omzeilen we liever. Toch moeten ook deze emoties verteerd worden.

Herstel/Rust fase

Om fysiek en mentaal te kunnen herstellen zal je extra aandacht moeten besteden aan de ‘rust’ stand.

Daar kun je aan werken door aandacht te hebben voor de volgende punten:

1. Slapen

Voldoende slapen op de juiste momenten van de dag (nacht). Wij hebben een soort biologische klok. In de oertijd hadden we nog geen lampen. Als het donker werd gingen we slapen en als het licht werd werden we wakker. De hormonen melatonine en serotonine spelen hier een rol bij.

Slaapadviezen:

• Ga op tijd naar bed.
• Bouw de dag af met rustige activiteiten waar je blij van wordt. Bijvoorbeeld een wandeling, yoga, rustgevende muziek luisteren, ontspannend een boek lezen.
• Geen intensieve sport in de avonduren. Het lichaam heeft een aantal uren nodig om van de actiestand naar de ruststand te gaan. 
• Zorg voor getemperd licht en lees geen email of andere berichtjes voor het slapen. Het blauwe licht van laptop en telefoon houdt je uit de slaap.
• Kies voor rustgevende magnesiumrijke en kaliumrijke voedingsmiddelen voor het slapengaan. Of drink kamillethee, citroenmelissethee of goede nachtrustthee. Voorbeelden van magnesiumrijke producten zijn: stukje banaan, gedroogde ongezwavelde abrikoos, handje noten of een volkoren cracker met notenpasta.
• Eet je  maag niet te vol. Dan moet je lichaam te actief aan de gang. Kies voor suikerarme goed verteerbare producten. Bijvoorbeeld een volkoren cracker met magere vleeswaren, geitenkaas of bij zoet behoefte aan jam zonder toegevoegd suiker of plakje banaan.

2. (Spijs)verteren

Om je eten goed te kunnen verteren heeft je lijf zuurstof, aandacht en energie nodig. De zuurstof wordt vervoerd via het bloed. Het is belangrijk om goed door te ademen.

Adviezen zijn:

• Goed kauwen. Tot het eten vloeibaar is in je mond.
• Neem de tijd voor het eten. Zorg dat je in de ruststand gaat staan voor het eten.
• Richt je aandacht alleen op het eten en op jezelf. Maak het gezellig voor jezelf en eventuele tafelgenoten.
• Als je vermoeid bent kan je spijsverteringskracht afnemen. Je kunt je energie immers maar 1 keer uitgeven. Je kunt je lijf dan helpen door minder prikkelend te eten.

Zoals eerder genoemd, niet alleen ons eten moet verteerd worden. Ook onze activiteiten en de daar bijbehorende emoties. Goed om tijd  vrij te maken, want het verteren van emoties lukt alleen in de ‘ruststand’.

3. Uitscheiding

Door middel van uitscheiding kan het lichaam afvalstoffen kwijtraken. Uitscheiden kunnen we op 4 verschillende manieren:

• ontlasten
• plassen
• zweten (denk aan sporten of sauna)
• ademhalen (denk aan sporten, meditatie, yoga etc.)

Balans tussen ‘actie’- en ‘rust’ stand

Als de balans verstoord is, kan het zijn dat je niet tot rust kan komen of juist niet in actie. Vermoeidheid en andere fysieke en mentale ongemakken zijn het gevolg.

Met voeding en leefstijl is dit gelukkig goed te beïnvloeden.

Wil je de regie in eigen handen nemen kies dan voor het traject Energieehbo. Kies de basisvariant (4 weken) als je alleen van de acute klachten af wilt. In het traject Compleet ga je ook op zoek naar de oorzaak (10 weken).